Porady rolnicze

Rzepak jest rośliną wymagającą intensywnej i pełnej ochrony przed szkodnikami. Straty w plonie spowodowane żerowaniem owadów mogą prowadzić do znacznego obniżenia potencjału plonowania. Uszkodzenie i osłabienie roślin przez owady powoduje zwiększenie ryzyka porażeń przez inne patogeny, głównie grzyby, co może być przyczyną całkowitego zniszczenia plantacji. Dlatego tak ważna jest ochrona insekcydami upraw rzepaku.

Wśród wielu grup organizmów zasiedlających różne gatunki roślin uprawnych do najpowszechniej występujących należą szpeciele i przędziorki. Nie są od nich wolne także rośliny sadownicze, na których do najczęściej występujących gatunków szpecieli należą takie, jak: pordzewiacz jabłoniowy i coraz częściej wzdymacz jabłoniowy oraz pordzewiacz śliwowy, podskórnik śliwowiec, a także wzdymacz gruszowy. Spośród przędziorków natomiast gatunkami najczęściej notowanymi są przędziorek owocowiec (Panonychus ulmi) oraz przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae), a ostatnio także przędziorek głogowiec (Tetranychus vienensis).

Stonka ziemniaczana jest szkodnikiem inwazyjnym, który od czasu zadomowienia się w Polsce rokrocznie przekracza próg ekonomicznej szkodliwości i wymaga chemicznego zwalczania. Historia walki z tym szkodnikiem pełna jest „wzlotów i upadków” ochrony roślin, która na przestrzeni 60 lat sięgała do arsenału wszystkich możliwych metod by go zwalczyć. Stosowano i stosuje się chemiczne środki, których ewolucja zaczęła się od słynnego DDT i trwa po dzień dzisiejszy, jak również oparte na środkach bakteryjnych i hormonalnych metody biologiczne. Były też próby introdukcji wrogów naturalnych, a badania genetyczne zaowocowały hodowlą transgenicznych odmian ziemniaka.

W ostatnich kilku latach zwalczanie stonki ziemniaczanej w Polsce stało się skuteczniejsze niż kiedykolwiek w przeszłości. Choć ochrona ziemniaka przed tym szkodnikiem nadal nie może obyć się bez stosowania insektycydów, to jednak wzrost użycia nowoczesnych grup chemicznych znacznie poprawił zarówno efektywność zabiegów jak i stan środowiska naturalnego. Charakterystyka niektórych insektycydów z nowoczesnej grupy chemicznej – neonikotynoidów znacznie odbiega od utartego w opinii publicznej stereotypowego zdania o insektycydach. Pierwszym opracowanym i stosowanym z powodzeniem do dziś w Polsce insektycydem tej grupy chemicznej był Mospilan 20 SP, którego substancją aktywną jest acetamipryd. Inne zarejestrowane w Polsce substancje aktywne neonikotynoidów również mają zastosowanie w zwalczaniu stonki ziemniaczanej, a ich toksyczność i różne cechy molekularne mają wpływ na sposób ich stosowania. Związki z tej grupy chemicznej zastępują obecnie starsze insektycydy z grupy pyretroidów, związków fosforoorganicznych i karbaminianów, przede wszystkim ze względu na wykształcenie przez stonkę ziemniaczaną silnej odporności na te związki. Pochodna nereistoksyny – bensultap, znana w Polsce dzięki popularnemu przez długie lata preparatowi Bancol 50 WP oraz bardzo skuteczny w zwalczaniu stonki, ale i bardzo toksyczny dla entomofauny fipronil stosowany w preparacie Regent 200 SC zostały wycofane w Polsce z rejestracji i zaleceń. 

Rzepak jest w Polsce i w wielu państwach Europy najważniejszą rośliną oleistą. Spośród roślin rolniczych rzepak jest gatunkiem zdolnym do wyprodukowania największej ilości tłuszczu i wartościowego białka z jednostki powierzchni. Nasiona wielu odmian zawierają około 45 – 50 % tłuszczu, i 21 – 24 % wartościowego białka. Jednocześnie uprawa rzepaku wymaga bardzo dużego nakładu jeśli chodzi o użycie środków ochrony roślin, co wynika z wyjątkowo dużej ilości agrofagów atakujących rzepak w całym okresie jego wegetacji. Na skutek wpływających na biologię agrofagów zmian klimatycznych i narastania zjawiska ich odporności coraz częściej pojawiają się trudności w ich efektywnym zwalczaniu.

Kilka słów na temat zwalczania słodyszka rzepakowego w świetle badań prowadzonych przez Instytut Ochrony Roślin (IOR) w Poznaniu.