Porady rolnicze

Nawożenie jest podstawowym czynnikiem plonotwórczym, jest także jednym z podstawowych wskaźników oceny intensywności gospodarowania. Optymalne wykorzystanie potencjału produkcyjnego roślin, głównie potencjału odmianowego możliwe jest przy odpowiednim zaopatrzeniu w składniki pokarmowe. Dlatego też nawożenie, przede wszystkim nawozami mineralnymi, odgrywa kluczową rolę w produkcji żywności.

 

Spośród wszystkich składników pokarmowych pobieranych przez rośliny najważniejsze znaczenie ma azot. Jest on podstawowym składnikiem plonotwórczym w produkcji roślinnej jest azot.  Nawozy azotowe wpływają na intensywny wzrost i rozwój roślin. Plonotwórcze działanie azotu wpływa na wzrost masy nadziemnej i podziemnej roślin (wyższy plon ziarna, masy zielonej, korzeni), dłuższy okres wegetacji, w tym np. okres wypełniania ziarna, poprawę parametrów jakościowych produktów roślinnych.

Oprócz azotu istotną rolę spełniają także inne składniki nawozowe, a spośród nich siarka. W ostatnim okresie występuje ona w deficycie zarówno w glebach jak i w roślinach, dlatego też w niedługim czasie może się stać czynnikiem ograniczającym plonowanie. Z badań IUNG-PIB w Puławach wynika, że ok. 60% gleb Polski znajduje się w klasie zawartości naturalnej, a więc wykazuje niską zasobność w siarkę przyswajalną (rysunki poniżej), co jest wynikiem przede wszystkim ograniczenia emisji siarki do atmosfery oraz spadku zużycia nawozów naturalnych w tym przede wszystkim obornika.
 

 

Regionalne zróżnicowanie zasobności gleb w siarkę przyswajalną w Polsce
(źródło: IUNG-PIB Puławy)

 

 

 
Procentowy udział gleb Polski wg klas zawartości (źródło: IUNG-PIB Puławy)

Siarka jest dla organizmów żywych ważnym elementem strukturalnym, gdyż podobnie jak azot wchodzi w skład aminokwasów i białek. Jako składnik enzymów, witamin, chlorofilu, olejków gorczycznych i innych metabolitów, jest niezbędna dla przebiegu najważniejszych procesów fizjologicznych w roślinach. Związki siarki biorą udział w procesie fotosyntezy, oddychania, redukcji azotynów, wiązaniu azotu atmosferycznego. Rośliny dobrze zaopatrzone w siarkę charakteryzują się większą odpornością na stresy środowiskowe, takie jak: mróz czy susza, a także na stresy biotyczne, jak np. działanie agrofagów. Odpowiednie zaopatrzenie roślin w siarkę jest zatem istotnym czynnikiem plonotwórczym oraz warunkiem pozyskania produktów roślinnych o pożądanej jakości.

Niezwykle istotnym zagadnieniem jest współdziałanie azotu i siarki polegające na lepszym wykorzystaniu azotu z nawozów mineralnych na skutek dodatku siarki. Dlatego bardzo ważnym zagadnieniem jest uzupełnianie niedoborów siarki za pomocą nawozów mineralnych zawierających siarkę w postaci stałej lub płynnej. Nawozy z dodatkiem siarki są szczególnie zalecane pod rośliny siarkolubne takie jak: rzepak, groch, rośliny motylkowate, kapustne, burak cukrowy i ćwikłowy. Korzystne efekty plonotwórcze uzyskuje się także po zastosowaniu nawozów z dodatkiem siarki pod zboża i kukurydzę.

IUNG-PIB w Puławach od wielu lat prowadzi badania nad porównaniem efektywności działania nawozów stałych i płynnych bez dodatku i z dodatkiem siarki w uprawach roślin zbożowych i rzepaku. Z przeprowadzonych badań wynika, że najlepsze efekty produkcyjne uzyskiwano na obiektach nawożonych nawozami z dodatkiem siarki, natomiast w przypadku nawozów bez dodatku siarki najkorzystniejsze efekty plonotwórcze uzyskiwano na obiektach nawożonych roztworem saletrzano-mocznikowym. Przeprowadzone badania wykazały także korzystny wpływ nawozów zawierających siarkę na cechy jakościowe ziarna zbóż a przede wszystkim na większą zawartość glutenu.

Doc. dr. hab. Janusz Igras
Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia
IUNG-PIB