Warning: file_get_contents(http://i2.rolnicy.com/rolnictwo5/reklamagora.txt): failed to open stream: HTTP request failed! HTTP/1.1 404 Not Found in /templates/waterandstone/index.php on line 54

Mieszańce rzepaku: najlepszy wybór w aktualnej sytuacji klimatyczno-rynkowej
Rzepak jest podstawową rośliną oleistą w strefie klimatu umiarkowanego, w którym znajduje się Polska. W skali świata rzepak jako źródło oleju ustępuje tylko palmie oleistej oraz soi, pozostając jednak najważniejszą rośliną oleistą nie tylko dla celów konsumpcyjnych ale także dla wielu innych gałęzi przemysłu jak np. przemysł chemiczny, kosmetyczny czy petrochemiczny.

 

Duża rola jaką odgrywa rzepak w całej Europie, w tym także w Polsce wynika z ogromnego postępu jaki dokonał się w hodowli tego gatunku w ostatnich latach. Mowa tu przede wszystkim o wyeliminowaniu kwasu erukowego ze składu kwasów tłuszczowych w oleju rzepakowym. Niektórzy z nas pamiętają zapewne margarynę dostępną w sklepach w latach 80-tych poprzedniego stulecia o specyficznym gorzkim smaku. Smak margaryny produkowanej z oleju rzepakowego był spowodowany obecnością owego składnika – kwasu erukowego w oleju z  produkowanego wtedy rzepaku. Wyhodowanie odmian rzepaku, które zawierały znacznie obniżoną zawartość kwasu erukowego (w dzisiaj uprawianych odmianach – poniżej 1%) było pierwszym krokiem do zwiększenia znaczenia oleju rzepakowego w żywieniu człowieka, a co za tym idzie także do zwiększenia powierzchni jego uprawy. Kolejnym krokiem milowym w hodowli rzepaku było ograniczenie ilości związków antyżywieniowych jakimi są glukozynolany. To z kolei umożliwiło szerokie wykorzystanie śruty rzepakowej – jako cennego źródła białka w żywieniu zwierząt monogastrycznych.

Te osiągnięcia w hodowli rzepaku, jak i ciągły postęp w zwiększaniu plenności nowych odmian spowodował, że rzepak jest dziś w Europie najważniejszą rośliną oleistą. Za sprawą wyższej plenności i wierności plonowania odmiany ozime rzepaku mają znacznie większe znaczenie zarówno w Polsce jak i całej Europie.

Nie sposób nie wspomnieć o znaczeniu rzepaku w zmianowaniu. Rzepak ozimy ma duże wymagania glebowe oraz w stosunku do przedplonu. Zostawia jednak po sobie pole bez chwastów, a  glebę w dobrej strukturze. Poza tym duża ilość resztek pożniwnych pozostawionych w glebie, a także wczesne zbiór sprawiają, że rzepak jest dobrym przedplonem i ważnym ogniwem w zmianowaniu zwłaszcza w aspekcie przerwania płodozmianu zbożowego.
    
W ostatnich latach obserwujemy zwiększenie zainteresowania uprawą rzepaku ozimego w Polsce. Powierzchnia jego uprawy zwiększa się już od lat. O ile w sezonie 2007/2008 zasiewy rzepaku w naszym kraju wyniosły około 680 tys. ha, o tyle w sezonie 2008/2009 szacuje się, że rzepak jest uprawiany na powierzchni już około 740 tys. ha. Jest to więc znacząca zwyżka i potwierdzenie trendu wzrostowego, który utrzymuje się od kilku lat. O zwiększaniu areału rzepaku decyduje stabilne plonowanie oraz dobra opłacalność tej uprawy. Przebieg pogody w ostatnich latach był bardzo zmienny i pozornie niekorzystny dla wzrostu i rozwoju rzepaku. Przedłużająca się susza w okresie wiosennym 2008 roku wydawała się  wyraźnie ograniczyć plony. Rzepak był jednak w tych warunkach pogodowych jedną z nielicznych upraw, które obroniły swój potencjał plonowania. Zbiory rzepaku w roku 2008 były wyższe od spodziewanych a korzystne ceny skupu surowca – nasion rzepaku zachęciły wielu rolników do zwiększenia powierzchni uprawy rzepaku.

Poza wzrostem powierzchni uprawy rzepaku w ostatnich latach zmienia się także struktura wybieranych odmian. Ponieważ rzepak stanowi ważną pozycję w dochodach gospodarstw rolnych wysokość jego plonu jest bezpośrednią miarą osiągniętego zysku coraz większą wagę przywiązuje się do wyboru odmian, które muszą plonować wysoko i stabilnie. Ciekawą alternatywą dla odmian populacyjnych (tzw. liniowych) rzepaku są odmiany mieszańcowe (tzw. hybrydowe lub F1).

Zalety odmian mieszańcowych są nie do przecenienia co sprawia, że zdobywają one coraz większe uznanie ze strony producentów rolnych. Dość wspomnieć, że już od dawna 100% uprawianych dziś odmian kukurydzy to mieszańce, coraz więcej w strukturze zasiewów stanowią też odmiany hybrydowe innych gatunków, m.in: żyta, a nawet pszenicy.

W Polsce pierwsze odmiany mieszańcowe rzepaku pojawiły się w pierwszych latach  bieżącego stulecia. Z czasem do badań rejestrowych w COBORU trafiało coraz więcej mieszańców. Coraz więcej odmian mieszańcowych jest też rejestrowanych przez COBORU. Progi stawiane mieszańcom są wysokie: przede wszystkim plon nasion musi być wyraźnie wyższy od ustalonych dla rzepaku odmian wzorcowych. Tak też jest w rzeczywistości – odmiany mieszańcowe w ścisłych doświadczeniach rejestrowych plonują od kilkunastu do kilkudziesięciu procent więcej niż wzorcowe odmiany populacyjne. Do rejestru odmian wpisywane są natomiast tylko najlepsze z nich.

Jedną z pierwszych odmian mieszańcowych rzepaku zarejestrowanych w Polsce jest ES Betty, hodowli Euralis Semences. Firma ta jest jedną z największych europejskich hodowli a specjalizuje się obok rzepaku i kukurydzy także w hodowli odmian słonecznika. Są to gatunki, u których dominują odmiany mieszańcowe.

ES Betty została zarejestrowana w Polsce w roku 2006. Od chwili zarejestrowania przez COBORU odmiana ta zdobywa coraz szersze grono zwolenników wśród rolników, którzy coraz częściej decydują się na wybór właśnie tego mieszańca do uprawy. Pozycja ES Betty na rynku jest niepodważalna – jest to druga, najlepiej sprzedająca się odmiana mieszańcowa rzepaku w Polsce. Decyduje o tym szereg jej zalet, o których przekonali się już producenci rzepaku.
W wieloletnich doświadczeniach rejestrowych, jak i porejestrowych udowodniła swój potencjał plonowania – średni plon nasion w wieloleciu 2005 – 2007 wyniósł 109% wzorca (według: Lista Opisowa Odmian, COBORU 2008) plasując ją w grupie najplenniejszych odmian rzepaku. Zaolejenie nasion kształtuje się na wysokim poziomie na tle innych badanych odmian i wynosi 45,1% (średnia wartość za lata 2005 – 2007).

Oprócz wysokiego potencjału plonowania charakteryzuje się innymi zaletami ważnymi z użytkowego punktu widzenia: jak większość mieszańców charakteryzuje się bardzo dobrym wigorem powschodowym i szybkim rozwojem jesiennym rozwojem roślin. Ta cecha predysponuje tę odmianę do wydłużenia optymalnego terminu siewu. Niewielkie opóźnienie terminu siewu jest szybko niwelowane przez szybko rosnące rośliny. Umożliwia to osiągnięcie przed zimą stadium 10-12 liści i grubości szyjki korzeniowej ok. 1cm. Parametry takie są niezbędne do dobrego przezimowania roślin, a w efekcie do osiągnięcia maksymalnego potencjału plonowania.

Profil wczesności odmiany warunkuje dobrą adaptacje do zróżnicowanych warunków pogodowych i siedliskowych, i tak:

wczesny start wiosenny umożliwia szybką regenerację uszkodzeń mrozowych i ewentualne odbudowanie masy liściowej po zimie, średniowczesny termin kwitnienia – jest optymalny dla wykorzystania zapasów wody w glebie w przypadku ewentualnej suszy wiosennej.

średniowczesne dojrzewanie – zapewnia równomierne dojrzewanie roślin i zbiór roślin we wczesnym terminie.

Wieloletnie doświadczenie w uprawie odmiany potwierdza też, że jest to odmiana o bardzo dobrej zimotrwałości oraz dobrej odporności na wyleganie przed zbiorem.

Reasumując, ES Betty to odmiana mieszańcowa (F1) o dobrze ugruntowanej pozycji rynkowej. Wybierana przez wielu producentów rzepaku jako najważniejsza hybryda na ich pola.

Rosnący z  roku na rok udział odmian mieszańcowych rzepaku w strukturze zasiewów (w roku 2008 udział  mieszańców rzepaku w repartycji odmian to już  18% ) potwierdza wiele zalet jakimi charakteryzują się odmiany hybrydowe (F1) a więc przede wszystkim uzyskanie znacząco wyższych plonów nasion przy zastosowaniu standartowej dla rzepaku agrotechniki.  

Wzrastająca opłacalność tej uprawy w połączeniu z osiąganymi wysokimi plonami z pewnością przyczyni się do dalszego wzrostu znaczenia odmian mieszańcowych w uprawie rzepaku ozimego.

Dr inż. Błażej SPRINGER   


Warning: file_get_contents(http://i2.rolnicy.com/rolnictwo5/reklamadol.txt): failed to open stream: HTTP request failed! HTTP/1.1 404 Not Found in /templates/waterandstone/index.php on line 66


Warning: file_get_contents(http://i2.rolnicy.com/rolnictwo5/reklamasrodeksztywna.txt): failed to open stream: HTTP request failed! HTTP/1.1 404 Not Found in /templates/waterandstone/index.php on line 82

Warning: file_get_contents(http://i2.rolnicy.com/rolnictwo5/reklamasrodekdol.txt): failed to open stream: HTTP request failed! HTTP/1.1 404 Not Found in /templates/waterandstone/index.php on line 90

Warning: file_get_contents(http://i2.rolnicy.com/rolnictwo5/stopka.txt): failed to open stream: HTTP request failed! HTTP/1.1 404 Not Found in /templates/waterandstone/index.php on line 136

Warning: file_get_contents(http://i2.rolnicy.com/rolnictwo5/stopkacss.txt): failed to open stream: HTTP request failed! HTTP/1.1 404 Not Found in /templates/waterandstone/index.php on line 144